سید محمد ہاشم شاہ

ﷲ بخش ناں دا ترکھان (تحصیل اجنائے دے پنڈ جگدیو کلاں دا) حج توں واپسی تے اپنے نال کوئی باراں ورھے دا مُنڈا عبدﷲ قریشی فاروق لے  آیا، تے سال بعد ﷲ بخش دے مرن بعد اوہ کدی کدی مسیت جان لگ پیا، ایتھے دوجیاں مُنڈیاں نوں پڑھدا دیکھ کے اوس نوں وی پڑھن دا شوق پے گیا۔ تھؤڑی مدت بعد اوہ دینی عالم بن کے پنڈ و پنڈ وعظ نصیحت کرن لگ پیا۔ جد اوہ پنڈ ” گھریالا ورنالا“ وِچ وعظ کرن گیا تے اوتھے دے ایک سندھو جٹ نے اپنی دِھی دا رشتہ ایہدے نال کروا دِتا۔ کجھ دن اوتھے رہ کے اوہ اپنی گھر والی نوں لے کے واپس اپنے پِنڈ آ گیا تے اوہدے گھر اِک منڈا ہویا جس دا ناں محمد شریف رکھیا گیا۔ اَجے باراں سالاں دا سی کہ ماں پیؤ فوت ہو گئے۔اِک بزرگ صوفی جیہڑے جھنگی وِچ رہندے سن تے ایہہ جھنگی ( جھنگی بخت جمال، تحصیل اجنائے ) اج وی اوہناں دے ناں نال مشہور ہے، دِی خدمت وِچ حاضر ہوئے تے اوتھے ہی ٹِک گئے۔ کجھ وَرھے اوہناں دِی خدمت کیتی تے فیر حج لئی اجازت لے کے حج کیتا تے حاجی شریف کہاون لگ پئے۔ ایہناں دے گھڑ منڈا ہویا تاں ایس دا ناں اوہناں ہاشم رکھیا۔حاجی شریف ، ہاشم نوں شوق نال پڑھایا لکھایا۔ ہاشم اپنے والد دے ہی بیعت ہو گئے ، تے کجھ عرصے بعد ولایت دا درجہ حاصل کر لیا ( ایہہ سب کجھ اوہناں دی قبر دے اِک بزرگ دے کول موجود اِک قلمی نسخے توں لیا گیا دَسیا جاندا ہے)۔

ہاشم دی پیدائش تے وفات دا ویروا کریئے تاں اسی دیکھدے ہاں کہ ” پنجابی شاعراں دا تذکرہ “ وِچ  پیدائش دا سَن ١٧٥٢ء تے وفات ١٨٦١ء لکھی ہے ، جد کے  ” پنجابی تاریخ “ وِچ عمر ٦٤ سال لکھی ہے۔

ہاشم اِک حکیم سی۔ جد مہاراجہ رنجیت سنگھ بیمار ہویا تے حکیماں دے علاج توں مایوس ہو کے ہاشم نوں بلایا گیا تے اوہ اوہناں دے علاج نال صحتیاب ہو گیا تاں راجہ نے ہاشم نوں موضع تھرپال تحصیل نارووال انعام وِچ دِتا۔اوہناں دِی اولاد اج وی موضع تھرپال وِچ موجود ہے۔

ہاشم شاہ وکھو وکھرے وزن تے بحراں وِچ بیت لکھے ہَن۔ خیالات صوفیانہ ، طبیعت وِچ شوخی، تشبیحاں، محاورے تے استعارے بڑے جچویں وَرتے ہَن۔ہاشم شاہ دی شاعری دا اُگڑواں انگ  درد تے سوز  ہے سگوں اوہ کہندے سنائی دیندے ہَن کہ عشق وِچ کوئی دین تے مذہب نہیں ہوندا۔ فقر دا ظاہری دین تے مذہب دنیا دِیاں رسماں دِی تھاں عشق الہٰی وِچ غلطاں رہندا ہے۔

 پنجابی زبان وِچ ہاشم دے دوہڑے سب توں وَدھ مشہور ہَن، سسی پنّوں تے سوہڻی مہینوال  وِی مشہور ہَن، جد کے اوہناں شیریں فرہاد، لیلی مجنوں تے ہیر رانجھا وی لکھی ہے۔

دوہڑے ہاشم دے  
سسّی پنوں